Nasza Poradnia - Porady logopedy
Rodzic w terapii logopedycznej dziecka
Drogi rodzicu, przygotuj się na pierwszą wizytę u logopedy.
Terapeuta będzie pytał, jak rozwijała się mowa dziecka od początku; tzn. kiedy dziecko zaczęło gaworzyć, wybrzmiewać pierwsze sylaby, później wyrazy i zdania, czy ktoś w otoczeniu malca ma wady wymowy, czy dziecko przechodziło jakieś ciężkie choroby.
Zapyta
również jak przebiegała ciąża u matki oraz poród.
W razie potrzeby skieruje dziecko na badanie audiologiczne, przy podejrzeniu o niedosłuch,
do laryngologa. W niektórych przypadkach przydatne bywa także badanie
psychologiczne czy neurologiczne lub inne.
Po diagnozie - czas na terapię
Po
zdiagnozowaniu dziecka logopeda ustala plan działania i rozpoczyna się terapia.
Standardowe spotkanie (30 minutowe) obejmuje: sprawdzenie opanowania zadanych
ćwiczeń, wprowadzenie nowego materiału, krótkie zajęcia relaksacyjne, zapisanie
w zeszycie dziecka nowego materiału do utrwalenia w domu i ponowne
przećwiczenie tego z malcem, przekazanie instrukcji ćwiczeń domowych.
Rezultaty terapii logopedycznej zależą od:
rodzaju wady, czasu rozpoczęcia terapii
oraz zaangażowania i wytrwałości małego pacjenta. Dziecko powinno czuć
potrzebę ćwiczeń i
rozumieć konieczność udziału w zajęciach.
Już w terapii.
Ważna jest ścisła współpraca rodziców, ponieważ terapia musi być kontynuowana w domu. Rodzice powinni wykonywać z dzieckiem zalecone każdorazowo ćwiczenia. Najlepsze efekty dają codzienne ćwiczenia, utrwalające zadany przez logopedę materiał z ostatnich zajęć. Czasem jednak gdy maluch ma gorszy dzień lepiej niech rodzic robi z dzieckiem 10% tego, co było na zajęciach, ale opanuje to do perfekcji. To też dobrze wpłynie na poczucie sukcesu, zwłaszcza w początkowej fazie terapii. Dziecko należy chwalić nawet za minimalne osiągnięcia. Pamiętajmy, że tempo postępów w terapii jest wprost proporcjonalne do tego jak regularnie się ćwiczy. Miejmy na uwadze fakt, ze kiedy dziecko uczy się mówić to odbywa się to płynnie na przestrzeni czasu, codziennie, a nie skokowo - tylko w wyznaczone dni.
Jeżeli jednak dziecko boli gardło, ma katar i ma podwyższoną temperaturę, lepiej odłożyć ćwiczenia.
Podsumowanie
Decydując się na terapię logopedyczną dla swojego dziecka, musisz być Rodzicu, przygotowany na to, że Twoja rola w terapii dziecka jest bardzo ważna. By terapia logopedyczna miała sens i była skuteczna potrzebny jest Wasz aktywny udział oraz motywować swoje dziecko do ćwiczeń. Reedukację czy stymulację wymowy zaczyna się zawsze od głosek najłatwiejszych artykulacyjnie, by jak najszybciej poprawić zrozumiałość mowy dziecka i pozwolić mu na odczucie satysfakcji – „potrafię, udało mi się!”.
Od czego zależy skuteczność terapii logopedycznej?
- Od rodzaju wady wymowy lub/i/ zaburzenia mowy,
- Od sprawności umysłowej dziecka,
- Od sprawności aparatu artykulacyjnego,
- Od prawidłowej kompleksowej diagnozy, gdyż konieczna jest czasem konsultacja z pedagogiem, psychologiem, neurologiem, ortodontą, foniatrą, laryngologiem...,
- Od systematyczności w uczęszczaniu na zajęcia logopedyczne i ćwiczeń z dzieckiem w domu,
- Od wczesnego rozpoczęcia terapii,
- Od aktywnego i świadomego udziału zarówno rodzica jak i dziecka w terapii,
- Od porozumienia terapeuty z rodzicem,
- Od kompetencji logopedy.
- Od czego zależy czas trwania terapii logopedycznej?
- Od rodzaju zaburzenia,
- Od rozległości deficytów,
- Od wieku dziecka, w którym zgłoszono je na terapię,
- Od współpracy rodziców z terapeutą,
- Od systematyczności w ćwiczeniach z dzieckiem.
Od czego zależy czas trwania terapii logopedycznej?
- Od rodzaju zaburzenia,
- Od rozległości deficytów,
- Od wieku dziecka, w którym zgłoszono je na terapię,
- Od współpracy rodziców z terapeutą,
- Od systematyczności w ćwiczeniach z dzieckie
Terapia logopedyczna może być przyjemna dla malucha, jeśli:
- stworzycie w dziecku sytuacje sprzyjające mówieniu. Telewizja lub komputer wprawdzie dostarczają wiele informacji, ale nie zastąpią nigdy prawdziwego dialogu z mamą lub tatą
- będziecie z dzieckiem rozmawiać, a nie odpytywać; sami będziecie opowiadać o sobie,
- będziecie podejmować działania ukierunkowane na doskonalenie mowy w sposób spontaniczny, wykorzystując każdą nadarzającą się okazję i zajęcia domowe.
- włączycie się do zabaw, będąc w niej partnerem, a nie kierownikiem.
- będziecie zauważać nawet malutki sukces dziecka, chwaląc je i tym samym mobilizując.
RADY DLA RODZICÓW DOTYCZĄCE STYMULOWANIA ROZWOJU JĘZYKOWEGO DZIECKA
- Stwarzaj okazję do częstego prowadzenia prostych dialogów.
- U dziecka pozbawionego kontaktów werbalnych nie rozwinie się mowa na dobrym poziomie. Mówwyraźnie językiem dorosłych, używaj prostych zdań. Różnicuj ton i intonację głosu. Często zwracaj się bezpośrednio do dziecka i dawaj mu czas na odpowiedź. Różne sytuacje domowe wykorzystaj do mówienia. Przy ubieraniu dziecka nazywaj części ciała i rodzaje ubrania, przy jedzeniu wprowadzaj nazwy pokarmów, a także ich cechy ( słodki, kwaśny, gorzki itp.). Podczas prac domowych opowiadaj dziecku, co właśnie robisz.
- Dbaj o prawidłowe żucie, gryzienie i połykanie.
- Karm dziecko piersią, (jeśli to tylko możliwe), a potem łyżeczką. Ssanie piersi to doskonałe ćwiczenie aparatu artykulacyjnego, karmienie łyżeczką natomiast, jest dobrym treningiem dla warg ( zwłaszcza górnej), która powinna ściągać z łyżeczki pokarm.
- Ogranicz używanie smoczka, wprowadzaj pokarmy o twardej konsystencji ( marchewkę, jabłko, skórki od chleba), gdy tylko zaczynają się wyrzynać ząbki. Zwróć uwagę jak dziecko oddycha czy nosem, czy ustami podczas snu i milczenia. Jeżeli dziecko ma otwarte usta, jego żuchwa układa się nienaturalnie i zmienia się ułożenie języka. Daje to w konsekwencji wady zgryzu jak również wady wymowy.
- Zwróć uwagę na słuch dziecka, jeśli coś cię niepokoi skontaktuj się z lekarzem. Zwracaj uwagę na odgłosy codziennego życia i zadawać dziecku pytanie, „ Co to jest”. Szukajcie razem źródła dźwięku. W ten sposób kształcisz jego uwagę słuchową.
- Nie wymagaj perfekcyjnego mówienia, czy powtarzania trudnych słów, czy głosek, gdy dziecko nie jest do tego gotowe.Pamiętaj, że rozumienie zawsze wyprzedza umiejętność mówienia.
- W początkowym okresie naśladuj wszelkie wokalizacje dziecka. Wprowadzaj wyrazy dźwiękonaśladowcze. Mów zawsze w nawiązaniu do konkretnych znajdujących się w zasięgu wzroku przedmiotów czy obrazków,
- Ucz wierszyków i rymowanek. Wprowadzaj zabawy paluszkowe np.: idzie rak nieborak, sroczka kaszkę warzyła itp. Rytm i koordynacja mają ogromne znaczenie dla rozwoju, płynnej zrozumiałej mowy.
- Od pierwszych prób porozumiewania się z dzieckiem staraj się przekazać informację że oczekujesz odpowiedzi. Zadawaj proste pytania i zawieszaj głos w oczekiwaniu na odpowiedź. Jeśli dziecko nie odpowiada, sam w prosty sposób odpowiedz.
- Unikaj nieustannego poprawiania wymowy dziecka. Dziecko ciągle upominane wycofuje się z kontaktów słownych.
- Prowadź ćwiczenia oddechowe: dmuchanie baniek mydlanych, dmuchanie na lekkie przedmioty, dmuchanie na wiatraczki, granie na prostych instrumentach muzycznych typu trąbka, flet, zdmuchiwanie świeczki, picie i dmuchanie przez słomkę itp. Takie ćwiczenia świetnie wzmacniają mięsień okrężny warg, zwłaszcza u tych dzieci, które mają obniżone napięcie narządów mowy, oddychają nieprawidłowo, czyli – ustami.
- Wprowadzaj proste ćwiczenia gimnastyki buzi i języka w formie zabawy np: buziaki dla mamy, oblizywanie się jak miś po zjedzeniu miodu ( przy szeroko otwartej buzi), koniki, sięganie językiem do nosa, do brody, do prawego ucha, do lewego ucha, liczeni ząbków językiem, parskanie itd.
- Wspólnie róbcie książeczki o rodzinie, kolegach,zajęciach dziecka. Książeczki rozwijają myślenie i wyobraźnię, rozwijają słownictwo, zachęcają do czytania. Są wspaniałą forma spędzania czasu z dzieckiem i nawiązania głębszych więzi.
- Śpiewaj dziecku i razem z dzieckiem. Słuchaj płyt i kaset z muzyką dziecięcą i śpiewajcie razem.
- Ogranicz oglądanie telewizji. Przekaz telewizyjny jest mało zrozumiały dla dziecka. Wybieraj wartościowe programy. Bądź zawsze zorientowanym, co dziecko ogląda. Nie zostawiaj włączonego telewizora, jeżeli nikt go nie ogląda. Pamiętaj, że dziecko często oglądające telewizję nastawione jest częściej na odbiór informacji płynących z nośnika, rzadziej natomiast ma okazję do podejmowania dialogu.
- Kiedy dziecko usiłuje coś przekazać, zrób wszystko, co możliwe, by je zrozumieć. Jeżeli mu brakuje słów, poproś, żeby pokazało co ma na myśli.
- Rysuj i maluj z dzieckiem, gdy mu coś opowiadasz. Ilustrowanie opowiadań ułatwia dziecku rozumienie.
- Dbaj o mocną więź emocjonalną. Głaskaj, przytulaj, chwal dziecko. Zachęca to do kontaktów werbalnych.
- Dbaj o prawidłowy rozwój ruchowy. Zachęcaj do biegania, wspinania się po drabinkach, jazdy na hulajnodze, rowerze, rolkach, chodzenie po krawężniku, ławeczce, to doskonały trening dla równowagi i dla samej koncentracji uwagi.
- Usprawniaj motorykę palców, poprzez wydzieranie, naklejanie, lepienie z plasteliny, malowania, rysowanie.
Opracowanie: Jolanta Bartodziej
logopeda
ROZWÓJ MOWY DZIECKA
Normy rozwojowe
Normą rozwojową jest, jeśli dziecko w wieku:
0 do 1 roku
Około 6. miesiąca życia zaczyna się pojawiać gaworzenie, czyli pierwsze świadome dźwięki wydawane przez dziecko. Jest to ważny moment, ponieważ pojawienie się gaworzenia świadczy o braku poważniejszych zaburzeń słuchu oraz jest początkiem świadomego tworzenia dźwięków przez dziecko. Wsłuchuje się ono w dźwięki otoczenia oraz te wydawane przez siebie samo – powtarza je, zaczyna bawić się swoją mową, co sprawia mu radość.
Rozróżnia kiedy mówisz do niego przyjaźnie, a kiedy się złościsz, komunikuje się z dorosłymi za pomocą krzyku, głuży, gaworzy, powtarza proste sylaby, wymawia pierwsze wyrazy: mama, tata, baba, lala
1 – 2 rok życia to okres wyrazu
Dziecko w tym czasie rozumie kilka lub kilkanaście słów odnoszących się do najbliższego otoczenia.
Wypowiedzi dziecka są jednowyrazowe: np.: kaczka – kaka, pomidor – midol,
rozmawiaj z nim jak najczęściej, prostym językiem, używając łatwych do powtórzenia wyrazów dźwiękonaśladowczych (kura to „ko-ko”, pies to „hau-hau”).
Na tym etapie rozwoju wielkie znaczenie odgrywa dążenie do kontaktu z drugim człowiekiem, wtym okresie ważniejszym od zabawek jest człowiek, zwłaszcza - mama i tata.
2- 3 rok życia to okres zdania
Dwuletnie dziecko rozumie nazwy osób, przedmiotów i czynności, które związane są z jego codziennymi doświadczeniami. Wypowiedzi bywają dwuwyrazowe.
W tym okresie dziecko wypowiada prawidłowo spółgłoski:
/p, b, m, f, w, k, g, h, t, d, n, l/
pod konie tego okresu pojawiają się:/s, z, c, dz/
Okres swoistej mowydziecięcej 3-7 rok życia
Mowę dziecka 3 letniego cechuje:
zmiękczanie głosek: syczących /s, z, c, dz, sz, ż, cz, dż /
głoska / r /może być wymawiana jak / j lub l /
Dziecko 4 letnie:
Utrwalają się takie głoski syczące /s, z, c, dz / dziecko nie powinno
już ich zmiękczać
Może pojawić się głoska / r /, choć jej opóźnienie nie powinno jeszcze niepokoić
Głoski szumiące / sz, ż, cz, dż / zastępowane są przez syczące / s, z, c, dz /
Dziecko 5- 6 letnie
Wymawiane są już głoski : szumiące /sz, ż, cz, dż/ , choć w mowie swobodnej mogą być jeszcze zastępowane przez : syczące / s, z, c, dz /.
Głoska / r /powinna się pojawiać w wymowie.
Dziecko 7 letnie
Dziecko wstępujące do szkoły powinno mieć mowę w pełni uformowaną pod względem fonicznym, dysponować dużym już zasobem słownikowym i poprawnie budować zdania punktu widzenia logiki , gramatyki i składni.
Źródło:
1.Demel, G. (1978). Minimum logopedyczne. WSiP: Warszawa
2.Cieszyńska J., Korendo, M. (2007). Wczesna interwencja terapeutyczna. Stymulacja rozwoju dziecka od noworodka do 6 roku życia. Wydawnictwo Edukacyjne: Kraków
Kilka słów o głosce [ r ]
Uzyskanie właściwego brzmienia głoski [ r ] wymaga czasu, cierpliwości i wielu ćwiczeń. Tradycyjne schematy wywołania głoski, w przypadku [ r] nie mają sensu, głoskę te wywołujemy zupełnie inaczej niż pozostałe głoski. Demonstracja artykulacji nie wystarcza, jeśli język nie jest odpowiednio sprawny.
Dlatego, by głoska ta pojawiła się w wymowie twojego dziecka najważniejsze są właśnie ćwiczenia wstępne, które usprawnią język oraz zaczną doprowadzać do wibracji czubka języka. Bez nich może pojawić się głoska [ r wypowiadana wadliwe (głoska zdeformowana).
Pamiętaj też, że głoska [ r ] jest ostatnią pojawiającą się w zasobie fonemowym dziecka i na pojawienie się jej w mowie można poczekać do 7 roku życia, pod warunkiem, że nie jest deformowana lecz realizowana przez prawidłowo wymawianą głoskę [ l ].
WSTĘPNA GIMNASTYKA JĘZYKA - ĆWICZENIA PRZYGOTOWUJĄCE DO WYWOŁANIA GŁOSKI
[ r].
u
„ Język
kosmitów”. Rozpoczynamy od szybkiego wymawiania głosek ttt, ddd,
tdtdtdtd, tdntdntdntdn, tede-tede, tedo-tedo, tedu-tedu.
Ćwiczenia prowadzimy przy
otwartych ustach gdyż wtedy zmuszamy język do wykonywania ruchów potrzebnych
przy td. . Wymawiając ddddd przesuwamy palcem pod językiem w prawo i lewo
pobudzając go do drgań
u „ Papierkowe pląsy „ Wąski pasek papieru umieszczamy na czubku języka za górnymi zębami i polecamy dmuchać na język energicznie wymawiając ttt na następnie tr. Wówczas papierek odskoczy.
u „Guma do żucia” Wyobraź sobie, że twój język to guma do żucia, jest ona w twoim ulubionym smaku. Spróbuj żuć swój język, tak jak zwykle żujesz gumę balonową.
u „Dzień mlaskania”, a to oznacza, że możesz mlaskać do woli, a mama i tak nie będzie zła. Masz przed sobą swoje ulubione danie, pokaż jak je jesz, nie zapomnij o mlaskaniu. (Możemy wcześniej przygotować okrągłą kartkę, na której dziecko rysuje swoje ulubione danie).
u „Wyścigi konne” Zamieniamy się w konie, jesteśmy na torze wyścigowym i bierzemy udział w zawodach, liczy się wytrzymałość, wygrywa ten, kto dłużej kląska językiem.
u „Odpoczynek” Wyścig był bardzo meczący, a konie się bardzo zmęczyły, dlatego otwieramy teraz lekko buzie, język leży płasko i wykonujemy wdechy i wydechy ustami.
u „Karmimy konie” Po odpoczynku czas nakarmić konie, teraz twój język to widły, którymi zbiera się siano dla koni i wrzuca do pojemników. Wysuń szeroki język na dolne zęby, a następnie unieś na górną wargę, pamiętaj, aby język był cały czas szeroki, w przeciwnym razie siano spadnie na ziemię.
u „Śnieżna chmura” Jesteś śnieżną chmurą, za chwilę na czubek twojego języka położę skrawki papieru, mają one kształt śnieżynek. Twoim zadaniem jest je zdmuchnąć wymawiając energicznie głoskę / t /
u „Drukarka” Twoja buzia to drukarka, a język to papier. Spróbuj wysunąć język z buzi, przeciskając go przez zbliżone do siebie zęby.
u „Pieczątki” Teraz twój język będzie stawiał pieczątki na kopertach. Twoje zęby to koperty. Koperty są ułożone na dwóch półkach; górnej i dolnej. Dotykaj językiem każdego zęba osobno, zarówno u góry jak i na dole.
u
Prowadzimy również dużo ćwiczeń w postaci
drobnych ruchów języka po podniebieniu, wymawiając przy tym trltrltrl język znajduje się za wałkiem dziąsłowym.
tda, tdo, tde, tdu, teda, tedo, tede,
tedu, tedy, trla, trlo, trle, trlu.
Opracowanie : logopeda
Jolanta Bartodziej
Literatura:
1,,Logopedia’’ I. Styczek
2.,,Vademecum logopedyczne’’ K. Błachnio
3. ,,Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola’’ G. Demel
4. Logopedia, G. Jastrzębowska.wymawianą głoskę [ l ].
PROPOZYCJE ĆWICZEŃ LOGOPEDYCZNYCH DLA KAŻDEGO DZIECKA
Na początku wykorzystaj naturalne okazje,
Aby zmobilizować aparat mowy:
- Kiedy dziecko ziewa nie gań go, lecz poproś, aby ziewnęło jeszcze kilka razy zasłaniając usta.
- Gdy na talerzu został ulubiony sos lub rozpuszczone lody - pozwól mu wyczyścić go językiem.
- Jeśli dziecko dostało lizaka zaproponuj mu, aby lizało go unosząc czubek języka ku górze.
- Po śniadaniu posmaruj maluchowi wargi miodem, kremem czekoladowym lub mlekiem w proszku i poproś, aby zlizał je dokładnie jak miś czy kotek,
- Przyklej dziecku gumę Mambę lub płatek śniadaniowy do podniebienia, poproś aby ściągnęło smakołyk czubkiem języka- przy otwartej buzi!
- Przy porannym i wieczornym myciu zębów zaproponuj dziecku liczenie zębów lub witanie się z nimi w ten sposób, aby czubek języka dotknął każdego zęba osobno.
- Zaproponuj aby dziecko zebrało czubkiem języka chrupki śniadaniowe z talerzyka ( bez pomocy warg),
- Przy rysowaniu sprawdź czy twój maluch potrafi narysować kółko (językiem dookoła warg) lub kreseczki (od jednego do drugiego kącika ust).
- Żucie pokarmów, dmuchanie na talerz z gorącą zupą, chuchanie na zmarznięte dłonie, cmokanie, puszczanie baniek mydlanych a nawet wystawianie języka to też ćwiczenia aparatu artykulacyjnego.
Ćwiczenia przed lusterkiem ( rodzic demonstruje dziecko każdy układ )
Aby usprawnić język:
- układamy język w rurkę,
- kląskamy (jak robi konik?),
- układamy język w „koci grzbiet”( czubek języka znajduje się za dolnymi zębami, środek unosi się do podniebienia),
- wsuwamy język w kierunku nosa,
- przesuwamy język na boki w jamie ustnej,
- dotykamy czubkiem języka kolejnych zębów,
- formujemy język szeroko i wąsko w jamie ustnej,
- Malujemy językiem kropki i kreski na podniebieniu,
- przesuwamy czubek języka zygzakiem po podniebieniu,
- przesuwamy czubek języka od górnych zębów wzdłuż podniebienia oraz po dnie jamy ustnej,
- próbujemy dmuchać na czubek języka uniesiony do podniebienia, równocześnie przyciskając policzki dłońmi (język nie może przywierać do podniebienia, żeby powietrze nie przedostawało się bokami)
Aby usprawnić wargi
- cmokamy,parskamy, prychamy,
- na przemian robimy „dzióbek” i rozszerzamy usta, „ przeczesujemy” górnymi zębami dolna wargę i odwrotnie.
- wydymamy, zaciskamy, rozluźniamy, masujemy wargi palcami,
- układamy wargi jak do wymawiania samogłosek: / A, O, U, E, Y, I / oraz wymawiamy je po kolei, ćwicząc tym samym pamięć słuchową, wzrokową i mięśniową,
Opracowanie: logopeda Jolanta Bartodziej